Nhiều bậc phụ huynh khi thấy con mình chậm nói thường rất lo lắng. Họ thường đặt câu hỏi: “Làm sao để con tôi biết nói?”
Thực ra, ngôn ngữ bắt đầu từ giao tiếp, và giao tiếp lại bắt đầu từ việc chơi. Đặc biệt với trẻ em đặc biệt, như trẻ tự kỷ hay trẻ chậm phát triển ngôn ngữ, việc tập nói sẽ không hiệu quả nếu chưa có kỹ năng chơi và giao tiếp không lời.
1. Vì sao phải cho trẻ chơi trước khi dạy nói?
Dạy trẻ nói khi chưa biết tương tác có thể dẫn đến:
Lặp lại máy móc mà không có hiểu biết
Câu trả lời không có sự chủ đích
Trẻ không thực sự hiểu mình đang nói gì.
Thay vì ép trẻ nói, bạn cần tạo cơ hội để trẻ tìm lý do để nói.
Bốn kỹ năng “tiền ngôn ngữ” cần có trước khi tập nói:
Biết cách sử dụng đồ vật đúng chức năng: Ví dụ như đẩy xe chạy, chải tóc cho búp bê.
Khả năng bắt chước: Từ hành động tay chân đến âm thanh như "a a" hay "ba ba".
Chia sẻ sự chú ý: Nhìn theo ngón tay chỉ của người lớn và chỉ vào đồ vật.
Kỹ năng luân phiên: Chờ lượt và chơi "qua lại" với người lớn hoặc bạn khác.
Đồ chơi – cầu nối giúp trẻ học nói Hành động cụ thể dành cho phụ huynh:
1. Bắt đầu từ đồ vật và chức năng đơn giản: Chọn đồ chơi có thể hành động như xe, búp bê. Làm mẫu trước và khuyến khích trẻ tham gia.
2. Chơi nối tiếp: Tạo chuỗi hành động như cho búp bê bú, lau miệng, đặt búp bê ngủ. Trẻ sẽ bắt chước qua ba giai đoạn: làm mẫu, cùng làm, và trẻ làm độc lập.
3. Tập bắt chước bằng gương: Cùng soi gương và bắt chước âm thanh, nét mặt.
4. Tạo “tam giác giao tiếp”: TRẺ – ĐỒ CHƠI – NGƯỜI DẠY: Tương tác với trẻ qua các đồ chơi. Hỏi và nhắc lại để trẻ cảm thấy thú vị.
Dấu hiệu trẻ sẵn sàng học nói: Khi trẻ có thể nhận ra đồ vật bị che, biết chơi với đồ chơi có chức năng, chỉ tay, chờ lượt, và bắt chước đơn giản.
Gợi ý đồ chơi cho trẻ tập chơi và học nói:
Chức năng đồ vật: Xe, búp bê, muỗng, điện thoại đồ chơi.
Bắt chước hành động: Trống, banh, nhạc cụ gõ.
Chia sẻ chú ý: Bộ flashcard, bảng hình ảnh có nút chỉ.
Tập nói: Sách nói, đồ chơi phát âm thanh.
Trẻ cần chơi trước khi học nói. Chơi không chỉ là giải trí mà còn là ngôn ngữ đầu tiên của trẻ. Hãy tạo cho trẻ nhiều cơ hội chơi tương tác, sử dụng đồ chơi phù hợp và đồng hành cùng trẻ. Mỗi khoảnh khắc “tam giác giao tiếp” tạo ra sẽ giúp con bạn gần gũi hơn với khả năng nói tự nhiên và hứng
